Yaşam kalitesini düşürüyor
Ağrılı ve döküntülü bir hastalık olan zona, bağışıklık sistemi ile yakın bağlantılı olan bir sorun. Hastalığın bilhassa gerilim, yorgunluk ya da bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda ortaya çıkarak kişinin hayat kalitesini önemli formda düşürdüğünü söyleyen Deri Hastalıkları Uzmanı Dr. Aliye Sevdem Gülcan, bilhassa içinde bulunduğumuz kış aylarında artan enfeksiyon hastalıkları ve zayıflayan bağışıklık sisteminin zonanın ortaya çıkma riskini de artırabileceğine işaret etti. Gülcan, “Bu periyotta grip, soğuk algınlığı üzere viral enfeksiyonlar arttığı için beden daha savunmasız hale gelir. Şayet kişi çocuklukta suçiçeği geçirmişse, suçiçeğine neden olan varicella-zoster virüsü (VZV) tekrar aktive olarak zona hastalığını tetikleyebilir” dedi.
Halk ortasında “gece yanığı” olarak biliniyor
Halk ortasında daha çok “gece yanığı” olarak da bilinen zona, varisella zoster virüsünden kaynaklanıyor ve yetişkinlerin yaklaşık yüzde 20-30’unda görülüyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl tahminen bir milyon olay tespit edildiğini söyleyen Dr. Aliye Sevdem Gülcan, “Zona, geçirilmiş suçiçeği enfeksiyonundan sonra, hudut köklerinde bilinmeyen kalan ve su çiçeğine neden olan varisella-zoster virüsünün yine faal hala gelmesiyle ortaya çıkan viral bir hastalıktır” dedi. Dr. Gülcan, “Suçiçeği geçiren bir bireyde virüs bedeninde kalır. Ömrünün bir devrinde virüsün etkinleşmesi sonucu zona ortaya çıkar. Lakin hiç suçiçeği geçirmemiş ya da suçiçeği aşısı olmamış bireyler, hastalık olan bir şahıstan VZV ile enfekte olabilir. Yani virüsü alabilir” diye konuştu.
“Bağışıklığı güçlü bireylerde nadiren gelişiyor”
Zona görülme sıklığının bağışıklık durumu ile güçlü bir formda bağlantı içinde olduğunu ve bağışıklığı güçlü bireylerde nadiren zona geliştiğini söyleyen Dr. Gülcan, “Bağışıklık sistemi zayıf bireylerin zona hastalığına yakalanma riski sağlıklı şahıslara nazaran 100 kat daha fazladır. Kemik iliği yahut organ nakli ya da lösemi, lenfoma yahut solid malignite üzere rastgele bir nedenle kemoterapi ve/veya radyoterapi gören bireyler zona hastalığı açısından risk altında olabilir. HIV enfeksiyonu, diyabet ve romatolojik hastalıklar üzere kronik hastalıklar nedeniyle uzun periyodik immünsüpresif ilaç kullanımı da zona hastalığı gelişiminde rol oynamaktadır. Bunun yanında ileri yaş, duygusal gerilim, akut yahut kronik hastalık varlığı üzere birçok etken hastalığın ortaya çıkmasında tetikleyici rol üstlenir” bilgilerini verdi.
Şikayetler evvel tek taraflı başlıyor
Zona hastalığı olan şahıslarda ekseriyetle birinci bulgunun bedenin sağ yahut sol tarafında olmak üzere tek taraflı, makul bir alanda, yanıcı batıcı biçimde şiddetli ağrı olduğunu belirten Dr. Gülcan, belirtiler konusunda şunları anlattı: “İlk bulguları takiben birkaç gün içinde, tıpkı bölgede döküntü başlar ve o alana yayılır. Döküntülerin vakitle içleri sıvı dolup daha sonra da kuruyup dökülürler ve bu müddet ortalama 2-3 hafta sürebilir.”
Döküntü olmadan da oluşabilir
Hastalığın çok ender de olsa döküntü olmadan da oluşabildiğini ve bu durumun tanıyı da zorlaştırdığını söyleyen Dr. Gülcan, “Bununla birlikte ender de olsa zona bazen yüzde göz yahut kulak bölgesinde tutulum yapabilir, bu durumlarda görme kaybı yahut duyma kaybı üzere değerli komplikasyonların önlenmesi gayesiyle acil tedavi gerekir” diye konuştu. Virüsün temas yoluyla bulaştığını hatırlatan Dr. Gülcan, “Özellikle gebeler, kanser hastaları, kemoterapi/radyoterapi alan, yani bağışıklığı baskılanmış bireylerin zonaya yakalanma ihtimali daha yüksektir. Birebir vakitte bu şahıslarda hastalığın seyri de sağlıklı bireylere nazaran çok daha şiddetlidir. Bu nedenle zona tanısı alanların bilhassa riskli kümelerdeki bireylerden uzak durması çok önemlidir” dedi.
Kendinizi aşıyla koruyun
Hem hastalığın önlenmesi hem de muhtemel komplikasyonların önüne geçilmesi için aşılanmanın değerine işaret eden Dr. Aliye Sevdem Gülcan, kelamlarına şöyle devam etti: “Aşı, kişinin zonaya yakalanma riskini büsbütün ortadan kaldırmaz, lakin zona aşısı hastalığın seyrini hafifletebilir, şiddetini azaltabilir ve postherpetik nevralji olarak isimlendirilen zona sonrası görülen uzun periyodik hudut hasarına bağlı ağrı riskini düşürebilir. Bu nedenle bilhassa yaşla birlikte risk arttığı için 50 yaş üzerindekilere, hastalıklar ya da tedaviler hasebiyle bağışıklık sistemi zayıflayan bireylere ve hastalıkla müsabaka yüksek olduğu için suçiçeği geçirmiş olanların aşılanması çok değerlidir.”
“Hastalığı olanlar diğerlerini korumak için bu tedbirleri almalı”
Hastalığa yakalanmış bireylerin kabarcıklar ortaya çıkmadan yahut döküntüler kabuk bağladıktan sonra virüsü yayma tehlikesinin bulunmadığını belirten Dr. Gülcan, virüsün başkalarına geçmesini önlemek için yapılması gerekenler konusunda şu bilgileri verdi: “Virüsün diğerlerine bulaşmasını engellemek için yapılması gerekenlerin başında döküntü bölgesinin örtülü tutulması geliyor. Ayrıyeten, şahsî giysi ve havlu üzere eşyalar diğerleriyle paylaşılmamalı. Bilhassa suçiçeği aşısı olmamış, bağışıklığı düşük gebe bayanlar, bağışıklık sistemi zayıf olanlar, kanser hastalarında ve bir aylıktan küçük bebeklerde enfeksiyon ağır seyredebileceğinden temas etmekten kaçınılmalı. Temas gerektiren sporlardan uzak durulmalı. Bir öbür değerli nokta ise el hijyeni. Döküntüyle temas halinde eller kesinlikle yıkanmalı.”
TEDAVİDE GAYE HASTALIĞIN MÜDDETİNİ VE ŞİDDETİNİ AZALTMAK
Zona güzelleştikten sonra bile, birçok hasta postherpetik nevralji olarak bilinen orta ila şiddetli ağrıdan muzdarip olmaya devam ettiğini hatırlatan Dr. Gülcan, “Bu nedenle teşhisin erken konulup birinci 2-3 gün içinde anti-viral tedaviye başlanılması komplikasyonların önlenmesi açısından önemlidir” diye konuştu. Zona tedavisinde kullanılan ilaçlarla, virüsün yayılmasının denetim altına alınabildiğini birebir vakitte enfeksiyonun müddetini ve şiddetini azaltmanın mümkün olabildiğini söyleyen Dr. Aliye Sevdem Gülcan, “Ancak ilaçların aktifliği şikayetler başladıktan sonraki birinci 72 saatte en yüksek olduğundan tedaviye erken başlanması çok değerlidir. Bunun dışında ağrıyı hafifletmek ve denetim altına almak için ağrı kesici ilaçlar, döküntü üzerine antibiyotikli kremler de kullanılmaktadır. Bu noktada kıymetli nokta vaktinde tabibe başvurmaktır. Ayrıyeten postherpetik nevralji ve başka komplikasyonlardan korunmak ismine 50 yaş üstü, kronik hastalığı olan şahısların kesinlikle zona aşısı yaptırmaları son derece önemlidir” açıklamalarını yaptı.